Konferencja JESPHIL – jezuiccy filozofowie o prawdzie, pluralizmie i metodzie

Kontynuując ponad 40-letnią tradycję, stowarzyszenie JESPHIL tworzone przez europejskich jezuitów zajmujących się filozofią, zorganizowało już 22. konferencję naukową poświęconą problematyce z zakresu tej dyscypliny. Wydarzenie, które odbyło się w  dniach 5-9 września 2024 roku na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, miało za temat „Truth, Pluralism, and Methods in Philosophy”.  W konferencji udział wzięło ponad 20 przedstawicieli z ośrodków filozoficznych jezuitów w Rzymie, Bradze, Madrycie, Neapolu, Paryżu, Monachium i Krakowie. Z Krakowa w spotkaniu uczestniczyli wykładowcy Instytutu Filozofii Uniwersytetu Ignatianum: dr Jarosław Mikuczewski SJ, dr Szczepan Urbaniak SJ, dr Jacek Poznański SJ, oraz dr Piotr Janik SJ (Aarhus, Dania). JESPHIL to najstarsza z licznych jezuickich sieci w Europie skupiających jezuitów pracujących w określonej misji. Sieć powstała i niezmiennie funkcjonuje od 1982 roku, kiedy to po raz pierwszy zebrali się jezuiccy filozofowie w Istituto Aloisianum w Gallarate we Włoszech.

Rzymską konferencję otworzył prof. Eric Charmetant SJ, Dziekan Wydziału Filozofii francuskiej uczelni Facultés Loyola Paris oraz koordynator JESPHIL, a także prof. Lubos Rojka SJ, wykładowca Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Gregoriańskiego, główny organizator. W trakcie konferencji przedstawiono 7 głównych wykładów. Po każdym z nich następował koreferat, czyli krytyczny komentarz innego profesora (który posiadał wcześniej tekst wykładu), co prowadziło do plenarnej dyskusji w gronie uczestników. Konferencję rozpoczął wykład prof. Patricka Zolla SJ (Hochschule für Philosophie, Monachium), który omówił problem: „Is Philosophy Necessarily Aristotelian in Nature? An Overlooked Implication of R. G. Collingwood’s Defense of Philosophy in his An Essay on Philosophical Method”, a koreferat wygłosił dr Johannes Stoffers SJ (Università Gregoriana, Rzym). Następnie prof. Georg Sans SJ (Hochschule für Philosophie, Monachium) wygłosił wykład pt. “Beyond Practical Faith and Speculative Knowledge: Which Truth?”, skomentowany przez prof. Terry’ego Walsha SJ (Università Gregoriana, Rzym). Drugą sesję rozpoczął dr Piotr Janik SJ (Aarhus, Denmark), który przedstawił wykład nt. “Einstein's "Comprehensible World": Searching for Truth”, a koreferat przedstawił dr Jeevan Mendonsa SJ (Università Gregoriana, Rzym). Drugi wykład wygłosił prof. Andreas Lind SJ (Università Gregoriana, Rzym) pt. “The Notion of Truth in Marion’s Phenomenology”, natomiast swój komentarz zaprezentował dr Szczepan Urbaniak SJ (Uniwersytet Ignatianum, Kraków). W trzeciej sesji pierwszy referat, pt. “Scientific Truth in the Age of Agnotology”, wygłosił prof. Eric Charmetant SJ (Facultés Loyola Paris, Paryż), natomiast dr Secondo Bongiovanni SJ (Pontificia Facoltà Teologica dell'Italia Meridionale, Neapol) przedstawił swój koreferat. Kolejny wykład zaprezentował dr Jacek Poznański SJ (Uniwersytet Ignatianum, Kraków), który mówił o “Method in Natural Science and Truth. Nicholas Rescher’s approach”. Wystąpienie skomentował dr Bruno Nobre SJ (Universidade Católica Portuguesa, Kampus w Bradze). W ostatniej sesji konferencji referat wygłosił prof. Raúl Gonzáles Favre SJ (Universidad Pontificia Comillas, Madryt): “The Dynamics of Opinion in the Internet-mediated Polity and the Role of Organized Religion”. Swój koreferat do głównego wykładu przedstawił dr Sergio Caballero Gadea SJ (Universidad Pontificia Comillas, Madryt).

W ramach konferencji odbyło się kilka spotkań specjalnych, których celem było szersze poznanie jezuickiego ośrodka filozoficznego w Rzymie, sytuacji prowincji włoskiej, a także dzieł Towarzystwa Jezusowego w Rzymie. Jezuiccy filozofowie spotkali się z o. prof. Markiem Lewisem SJ, Rektorem Uniwersytetu Gregoriańskiego, o. dr. Daliborem Renićem, Prezydentem Konferencji Europejskich Prowincjałów, o. Paulem Pace SJ, socjuszem prowincjała Prowincji Europy Śródziemnomorskiej, o. Benoît Malvaux SJ, Prokuratorem Generalnym Towarzystwa Jezusowego. Natomiast o. dr Robert Danieluk SJ z Głównego Archiwum Towarzystwa Jezusowego oprowadził uczestników konferencji po licznych rzymskich miejscach związanych z powstaniem i rozwojem Towarzystwa Jezusowego.

W trakcie wspólnej refleksji nad kolejnym zjazdem jezuickich filozofów ustalono, że odbędzie się on tradycyjnie za dwa lata, pod koniec sierpnia 2026 roku, w Paryżu, a temat będzie brzmiał „Ecotransformation in philosophical perspective”. Tematyka ta dobrze odpowiada przemianom w europejskich prowincjach jezuitów w ostatnich latach inspirowanych czwartą preferencją apostolską Towarzystwa Jezusowego: „Troska o nasz wspólny dom”.

Głównymi celami jezuickiej sieci filozoficznej JESPHIL są m.in. wnoszenie filozoficznego wkładu w studiowanie problemów o aktualnym znaczeniu, identyfikowanie i studiowanie filozoficznych aspektów ważnych kwestii związanych z misją jezuitów w Europie, wspieranie roli filozofii w ramach formacji jezuickiej, dzielenie się pomysłami dotyczącymi metod i badań oraz zachęcanie do nawiązywania kontaktów i współpracy między różnymi instytucjami w Europie, w których jezuici nauczają filozofii lub angażują się w inne rodzaje dzieł korzystających z refleksji filozoficznej (np. cetra teologiczne, czasopisma, centra społeczne).